ДЬОНУ ҮЛЭНЭН ХААЧЧЫЙЫЫ ИННИКИ КҮӨҤҤЭ ТУРАР

ДЬОНУ ҮЛЭНЭН ХААЧЧЫЙЫЫ ИННИКИ КҮӨҤҤЭ ТУРАР
Фото: gkzn.sakha.gov.ru

 

Үүммүт 2018 сыл Саха Республикатыгар Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун хааччыйыы сылынан биллэриллибитэ. Ханнык баҕарар сиргэ сайдыы көрдөбүлэ, олох- дьаһах тупсуута нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутунан сыаналанар. Үлэтэ суох дьон ахсаана төһөнөн аҕыйах – соччонон ол дойду олоҕун таһыма үрдүк буолар. Биһиги республикабытыгар дьарыктаах буолууга улахан болҕомто ууруллубута бу олох сайдыытыгар дьоһуннаах хардыы буолар – ол аата олохтоохтору үлэнэн хааччыйан, кинилэр олохторун тупсарарга сорук туруорулунна. Манан сибээстээн нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун Муома оройуонунааҕы киинин салайааччытын Сардаана Афанасьевна Архипованы көрсөн, сыл устата туох үлэ барыахтааҕын, ханнык соруктар туруохтаахтарын сиһилии кэпсииригэр көрдөстүм.

Онуоха кини маннык саҕалаата: ― Саҥа 2018 сыл Саха сиригэр дьарыктаах буолуу структуратыгар хас да сүрүн приоритеттары туруорда. Былаан ылылынна. Ол чэрчитинэн 32 тыһ. тахса олохтооҕу үлэнэн хабыы бастакы миэстэҕэ турда. Манна промышленнай оройуоннарга үлэтэ суох буолуу 7 %, оттон тыа улуустарыгар 9 % кыччыахтаах. Ыччаты үлэнэн хабыы улаатыахтаах, ол иһигэр үөрэхтэрин саҥа бүтэрбит уонна эдэр специалистарга сүрүн болҕомто ууруллуохтаах. Нэһилиэнньэни дьарыктаах буолууга бастакы приоритетнай хайысханан промышленноска олохтоох кадрдары, ыччаттары үлэлэтии, үлэҕэ көҕүлээһин киирэр. Бу хайысха былырыын 2017 сыллаахха олоххо киирбитэ. Онно Нерюнгри, Мирнэй, Алдан, Өлүөхүмэ курдук улахан куораттарга сезоннай үлэнэн, баахтабай ньыманан үлэни тэрийиигэ, идэлээх стажировканы ыытыыга балайда үлэ барбыта. Ол түмүгэр республика 2 тыһыынча 240 олохтооҕо үлэнэн хааччыллыбыта. Бу приоритетнай хайысха быйыл өссө кимиилээхтик барара күүтүллэр. Иккис приоритетнай хайысха идэни бэлэмнээһиҥҥэ, идэни уларытыыга туһуланар. Манна 3 тыһыынча киһи үөрэҕи барыаҕа. Онтон 70 %-а техническэй идэни баһылыахтара, ол иһигэр ыарахан техника машиниһын, проходчик, хайа оробуочайын идэлэрин ылыахтара. Манна хайаны байытар сектор республикаҕа элбэх вакансияны биэрэри мэктиэлээтэ. Үһүс хайысха тыа уонна арктическай оройуоннарга общественнай үлэлэри тэрийиигэ, эдэр ыччаты, ол иһигэр обургу оҕолору үлэнэн хааччыйыыга үлэлэһиэ. Олохтоох производствоны, табаары уонна өҥөнү сайыннарыыга, ИП-лары тэрийиигэ сорук туруоҕа. Төрдүһүнэн, доруобуйаларыгар хааччахтаах дьону үлэнэн хааччыйыыга ураты кыах бэриллиэ. Манна үлэҕэ ылааччы кыанар 8 тыһ. инбэлиити үлэҕэ ылыы квотатын толоруохтаах. Хас биирдии киһиэхэ индивидуальнай бырагыраама үлэлиэҕэ. ― Ааспыт сылга кииҥҥитигэр ханнык үлэни ыыттыгыт? ― 2017 с. үлэбит былаанын 100 бырыһыан толордубут. Бэйэтин дьыалатын арынар 3 үлэтэ суох киһиэхэ (Сааһыыр бөһүөлэгэр такси өҥөтүнэн, Хонууга оҕуруот аһын үүннэриинэн уонна парикмахер өҥөтүнэн дьарыктаныахтарын баҕалаахтарга) гос. өйөбүл оҥоһуллан, 316000,00 солк. туһаныллыбыта. Общественнай үлэни тэрийиигэ былаан быһыытынан биир ыйга 1 киһи үлэнэн хабыллыбыта. Кассовай ороскуот ― 6729,60 солк. Саастарын ситэ илик оҕолору үлэнэн хааччыйыыга 1 ыйга үлэлииргэ 14 саастарыттан 18 саастарыгар диэри 258705 солк. суумалаах 12 дуогабарга илии баттаммыта. Манна 60 оҕо волонтерга, оҕуруот аһын үүннэриигэ, өрөмүөҥҥэ, суолу оҥорууга, табаны иитиигэ сылдьыбыттара. Бу бырагырааманан элбэх оҕолоох дьиэ кэргэнтэн ― 25, кыра хааччыллыылаахтартан ― 36, толорута суох дьиэ кэргэнтэн ― 25, КДН учуотугар турар 2 оҕо үлэнэн хабыллыбыттара. Үлэни биэрээччилэртэн 250000 солк., ону таһынан олохтоох бюджеттан 57700 солк. туһаныллыбыта. Тыа сирин общественнай үлэтигэр 30 киһиэхэ 675504,50 солк. суумалаах 5 дуогабар түһэрсиллибитэ. Ити тутууга, эргэ дьиэлэри көтүрүүгэ, оту бэлэмнээһиҥҥэ, палисадниктары саҥардыыга, тротуардары оҥорууга, оҕуруот аһын үүннэриигэ көрүллүбүтэ. Ити общественнай үлэлэр Хонуу, Сааһыыр, Соболоох бөһүөлэктэригэр тэриллибиттэрэ. Манна биэс үлэни биэрээччилэр 30 үлэтэ суох киһини, ол иһигэр 6 дьахтары, 14 эдэр киһини, 4 элбэх оҕолоох төрөппүтү уонна 1 инбэлиити үлэнэн хааччыйбыттара. Социальнай көмөҕө наадыйар үлэтэ суохтары үлэлээһиҥҥэ 34550,40 солк. суумалаах 5 дуогабар оҥоһуллубута. Ити 5 киһи таба иитиитигэр, кэтэх хаһаайыстыбаҕа, хаары күрдьүүгэ үлэлээбиттэрэ. Былырыын идэҕэ 2 киһини үөрэттэрбиппит. Онтон биирдэрэ В, С категориялаах суоппар идэтигэр үөрэммитэ. Биирдэстэрэ Намҥа урбаан дьыалатыгар дистанционнайдык үөрэммитэ. Профориентацияҕа 50 киһи хапсыбыта. Ол иһигэр 10 үлэтэ суохтар, 19 дьахтар, 2 инбэлиит, үлэни сарбыйыыга түбэспиттэр ― 2, аҕыйах ахсааннаах норуоттартан ― 20, босхоломмуттар ― 2, оскуоланы бүтэрбиттэр ― 2. Итини таһынан саастарын ситэ илик 15 оҕо бу өҥөнөн туһаммыта. Социальнай адаптация өҥөтүнэн 12 үлэтэ суох киһи хабыллыбыта, ол иһигэр 4 дьахтар, 1 инбэлиит, 1 тулаайах, үлэттэн сарбыллыбыт ― 2, босхоломмут ― 1. Соц. адаптация кэнниттэн үлэнэн 4 (33 %) киһи хааччыллыбыта. Итини таһынан психологическай өйөбүлү 18 үлэтэ суох киһи ылбыта (7 дьахтар, 1 инбэлиит, 1 тулаайах, 3 үлэ сарбыйыытыгар түбэспит, 1 босхоломмут). Ити кэнниттэн 3 киһи (17 %) үлэлэммитэ. ― Быйыл, үөһэ этиллибитин курдук, 2018 сыл Саха Республикатыгар Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун хааччыйыы сылынан бигэргэннэ. Манна Муомаҕа ханнык үлэни ыытыаххытый? ― 2018 с. тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан Муома оройуонун нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун киинигэр учуокка 114 киһи турар. Ол иһигэр 3 инбэлиит, 38 дьахтар, 23 ыччат, 3 үлэттэн сарбыллыбыт, 1 босхоломмут киһи учуокка тураллар. Мантан 81 киһи пособие ылар. Нэһилиэктэринэн көрдөххө, Буор Сыһыыга ― 12, Соболооххо ― 8, Кулун Өлбүккэ ― 7, Улахан Чыыстайга ― 33, Төбүлэххэ ― 2 уонна Хонууга 52 киһи үлэтэ суох. Олунньу, кулун тутар ыйдарга биһиги Муома нэһилиэктэринэн сылдьыахпыт. Нэһилиэктэргэ үлэтэ суохтары кытта көрсүөхпүт, промышленность уонна тыа сирин общественнай үлэлэригэр көҕүлүөхпүт. Билигин приоритетнай хайысхаларынан, дьарыктаах буолуу иһинэн үлэтэ суох дьон испииһэктэрин оҥоро сылдьабыт, дьон ханнык үлэҕэ талаһарын билэр сыалтан анкетирование ыытабыт. СР Нэһилиэнньэтин дьарыктаах буолуутун хааччыйыы сылын аһыы үөрүүлээх сиэрин- туомун олунньу 3 күнүгэр «Осикат» этно-культурай кииҥҥэ культура үлэһиттэрин кытта бииргэ ыытыахпыт. Бу биэчэргэ 2017 Экология уонна Ыччат сылларын түмүктээһин буолуоҕа. Оттон 2018 сылга дьарыктаах буолуу киинигэр элбэх харчы көрүллэн, былааммытын толорон, үлэтэ суох дьону үлэлээн, үөрэҕэ суоҕу үөрэхтээн сылы үчүгэйдик түмүктүөхпүт диэн эрэнэбин. ― Сардаана Афанасьевна, кэпсээниҥ иһин махтанабын. Баҕа санааҕыт туолуохтун!                                                                                                Т.Слепцова

 
По теме
Вилюйский район: Совместные рейды с МТПК - Противопожарная служба Пожарные и инструкторы противопожарной профилактики ОГПС РС(Я) №15 по МО «Вилюйский улус (район)» активно проводят инструктажи по пожарной безопасности.
Противопожарная служба
Сильный ветер и метель - Нерюнгринский район ПО ПРОГНОЗУ ФГБУ «ЯУГМС»: ближайшие сутки, 30 марта в Нерюнгринском районе, сохраниться сильный ветер с порывами до 15-20 м/с, метель.
Нерюнгринский район
В Якутской гордуме: поддержка участников СВО и их семей и вопросы школьной медицины - ИА SakhaLife.Ru В Якутской гордуме в новом созыве проведена структурная реорганизация — вместо одной комиссии по соцполитике сейчас действуют две — по социальной поддержке и охране здоровья граждан и по образованию, культуре и детству.
ИА SakhaLife.Ru
Фотофакт: Историк Пантелеймон Петров на открытии выставки со своей первой учительницей - ИА SakhaLife.Ru Кандидат исторических наук Пантелеймон ПЕТРОВ со своей первой учительницей Варварой Сергеевной ЗВЕРЕВОЙ на открытии своей выставки, посвященной 75-летию учёного, эксперта по истории города Якутска.
ИА SakhaLife.Ru
Названы лауреаты премии «Күн Өркөн» - ИА SakhaLife.Ru XXXI гала-концерт колледжа культуры и X I церемония вручения премии «Күн Өркөн» 28 марта 2024 г. в Якутске состоялся гала-концерт студентов Якутского колледжа культуры и искусств им.
ИА SakhaLife.Ru
В Якутске состоялся I Открытый конкурс исполнителей на кылыһах кырыымпе - Министерство культуры        28 марта с.г. состоялся I Открытый конкурс исполнителей на кылыһах-кырыымпе, посвящённый 10-летию ансамбля якутских инструментов "КЫЛ САХА" Национального театра танца РС (Я) им.
Министерство культуры